جوان آنلاین: چهارمین دور مذاکرات ایران و امریکا در عمان، به رغم تعبیر مقام‌های ایرانی درباره «سخت» و «صریح» بودن، همچنان روبه جلو بود. وزیر خارجه ایران در پایان این مذاکرات گفت که ایران ممکن است برای اعتمادسازی درباره «ابعاد، اندازه، سطح و میزان» غنی‌سازی در یک دوره‌ای محدودیت‌هایی را قبول کند؛ سخنانی که حدس و گمان‌هایی در این باره ایجاد کرده، ولی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از قول معاون وزیر خارجه ایران نقل کرده که اگر امریکایی‌ها دنبال غنی‌سازی صفر هستند ما نیازی به ادامه مذاکرات نمی‌بینیم.
به گزارش «جوان»، روز یک‌شنبه مقام‌های ایران در پایان مذاکرات عمان، از تعبیر «سودمند» و «روبه جلو» برای دور چهارم مذاکرات استفاده کردند. در حالی که هر دو طرف تأیید می‌کنند که مذاکرات وارد جزئیات شده، ولی گفت‌وگوی عباس عراقچی با خبرگزاری صدا‌وسیما در پایان مذاکرات، باعث حدس و گمان‌هایی شده است. وزیر خارجه گفت: «از نظر ما غنی‌سازی حتماً باید ادامه پیدا کند و جای مصالحه در مورد آن وجود ندارد. ممکن است درباره ابعاد، اندازه، سطح و میزان به جهت اعتمادسازی مثلاً در یک دوره‌ای محدودیت قائل شویم ولی اصل غنی‌سازی اصلاً قابل‌مذاکره نیست.» سخنانی که مجید تخت‌روانچی معاون عراقچی را دیروز مجبور به توضیح کرد: «هنوز وارد جزئیات درباره سطح و میزان غنی‌سازی نشده‌ایم؛ به‌عنوان یک چارچوب اعلام کرده‌ایم که برای یک دوران محدودی می‌توانیم یک سری محدودیت‌هایی را در ارتباط با سطح و ظرفیت غنی‌سازی و این‌گونه مسائلی که در حوزه هسته‌ای است به‌عنوان اقدامات اطمینان‌ساز بپذیریم.» تخت‌روانچی در عین حال، این اعلام آمادگی را مشروط به لغو تحریم‌ها دانست و افزود: بنابراین اقدامات ما از این دست گام‌هایی نیست که یک‌طرفه برداشته می‌شود بلکه به‌عنوان بخشی از اقدامات اطمینان‌سازی است که می‌تواند از طرف ایران مطرح شود که بگوییم برنامه هسته‌ای ما کاملاً صلح‌آمیز است. در مقابل، باید گام‌هایی از سوی دیگران برداشته شود تا تحریم‌ها لغو شود.» معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که جزئیات زمانی و درصد محدودسازی چقدر است، گفت: «هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم، در ابتدای کار هستیم و هنوز وارد این مقوله نشده‌ایم که بخواهیم زمان یا درصد (سطح غنی‌سازی) تعیین کنیم.» وی گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال محدودیت ۲۵ ساله را رد کرد و گفت: «هیچ‌کدام از این گمانه‌زنی‌ها قابل تأیید نیستند، نه درباره زمان و نه درصد، همان‌طور که گفته شد نکته مطرح‌شده توسط آقای عراقچی صرفاً بیان چارچوب بود.» ساعتی بعد، ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از قول کاظم غریب‌آبادی نقل کرد که «اگر امریکایی‌ها دنبال غنی‌سازی صفر هستند، ما نیازی به ادامه مذاکرات نمی‌بینیم.» غریب‌آبادی که به نظر می‌رسد در جلسه کمیسیون سیاست خارجی مجلس درباره مذاکرات توضیح داده، گفته است: «حصول توافق مشروط به رعایت خطوط قرمز ایران است.»
کوهی از چالش‌های مذاکرات
در حالی که ایران به عنوان یک سنت در فعالیت‌های هسته‌ای خود، به طور مداوم گفته که «اصل غنی‌سازی» را به عنوان خط قرمر خود قلمداد می‌کند، توضیحات دو مقام ایرانی از اینکه ایران تا چه میزان حاضر است از موضوع غنی‌سازی از خود انعطاف نشان دهد، درک روشنی به دست نمی‌دهد. یک منبع مطلع در گفتوگو با «جوان» به‌تازگی گفت که غنی‌سازی ۲۰درصدی «خط قرمز» ایران در مذاکرات جاری است. به گفته این منبع، برای ایران، هر پیشنهادی که شامل توقف غنی‌سازی در این سطح باشد، غیرقابل قبول خواهد بود. وی خاطرنشان کرد: «خط قرمز ایران مشخص است. اگر غرب انتظار داشته باشد که ایران به زیر ۲۰ درصد برسد، مذاکرات ممکن است پیشرفت چندانی نداشته باشد.» تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که غنی‌سازی اورانیوم ۲۰درصد یک آستانه مهم است زیرا به عنوان گامی نزدیک‌تر به غنی‌سازی در سطح تسلیحاتی دیده می‌شود، اما هنوز در حوزه توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، به ویژه از نظر کاربرد‌های پزشکی و علمی قرار دارد؛ موضوعی که احتمالاً با پیشرفت بیشتر مذاکرات، وضعیت را با پیچیدگی بیشتری روبه‌رو خواهد کرد، به خصوص که استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات عمان، اخیراً در گفت‌وگوی اخیر خود با سایت بریتبارت گفته است «هیچ برنامه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم در ایران نباید دوباره ادامه یابد» و تأکید کرده که ایران برای داشتن یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی نیازی به توانایی غنی‌سازی اورانیوم ندارد. به رغم همه اینها، دنیس سیترونوویچ، رئیس سابق میز ایران در سازمان اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل و عضو اندیشکده امریکایی «شورای آتلانتیک» می‌گوید مذاکرات میان تهران و واشینگتن قابلیت رسیدن به راه‌حلی مشترک را دارد. او می‌گوید: «احتمالاً هنوز «کوهی برای صعود» در مسیر رسیدن به توافق باقی مانده، اما پایبندی دو طرف به این فرآیند، به آنها اجازه ادامه مذاکرات را می‌دهد و شاید تجربه تیم ایرانی نیز فعلاً در یافتن راه‌حل‌های «سازنده» مؤثر واقع شده باشد.» هاآرتص نیز معتقد است: «مسئله غنی‌سازی ایران قابل حل است؛ از طریق غنی‌سازی محدود و تحت نظارت، فقط در یک سایت، و راه‌حل‌هایی از این دست برای ایجاد توازن میان دوطرف. تمام دیپلمات‌هایی که روی موضوع هسته‌ای کار می‌کنند خوش‌بین هستند که به‌زودی یک یادداشت تفاهم اولیه بین ایران و امریکا حاصل خواهد شد.»
۲۰ درصد، موضوع حاکمیتی
تهران در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، در ازای کاهش قابل توجه تحریم‌ها سطح غنی‌سازی را تا ۶/۳ درصد محدود کرد، ولی در حالی که خروج ترامپ از این توافق تا کنون باعث شده سطح غنی‌سازی ایران به رکورد تاریخی خود برسد، برخی ناظران می‌گویند که ظرفیت غنی‌سازی فعلی ایران، به طور کامل، با وضعیت آن در طول برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافق هسته‌ای امضا شده در سال ۲۰۱۵، متفاوت است. به گفته آنها امروزه، ظرفیت ایران برای غنی‌سازی سطح بالا به طور قابل‌توجهی بیشتر است و تحلیلگران معتقدند که بعید است تهران توافقی را که آن را مجبور به عقب‌نشینی به زیر ۲۰درصد کند، بپذیرد. یک منبع مطلع به «جوان» می‌گوید: «برجام از سوی ایران به عنوان یک توافق موقت تلقی می‌شد که پس از خروج ایالات متحده، دیگر در خدمت منافع استراتژیک تهران نبود. در نتیجه، برنامه هسته‌ای ایران به‌طور قابل‌توجهی رشد کرده است و اکنون اهرم فشار بیشتری در مذاکرات دارد.» به گفته این منبع، سطح غنی‌سازی ۲۰درصدی ایران به عنوان آستانه‌ای ضروری برای حفظ یک برنامه هسته‌ای قوی در نظر گرفته می‌شود، موضوعی که نشان می‌دهد چرا تهران در مذاکرات آن را خط قرمز تلقی می‌کند. در شرایطی که ویتکاف گفته که هیچ برنامه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم در ایران نباید دوباره ادامه یابد، این موضوع احتمالاً در دور بعدی مذاکرات را به عنوان یک نقطه داغ کشمکش‌برانگیز، به چالش خواهد کشید. با این حال، برخی ناظران می‌گویند که ایران ممکن است با صرف‌نظر کردن موقت از این سطح از غنی‌سازی، در ازای پذیرش آن از سوی امریکا در بلندمدت، ترامپ را وسوسه کند. یک منبع مطلع می‌گوید: «در چنین حالتی ترامپ می‌تواند ادعا کند که من غنی‌سازی ایران را متوقف کردم و از پیروزی دیپلماتیک صحبت کند، چیزی که او بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد.» به گفته این منبع، ایران نیز می‌تواند بگوید که در ازای صرف‌نظر کوتاه‌مدت از غنی‌سازی ۲۰ درصدی، توانسته ترامپ را در بلندمدت مجبور به پذیرش حق فراتر از محدودیت‌های برجام نماید. یک ناظر سیاسی خاطرنشان می‌کند: «برای ایران، آستانه غنی‌سازی ۲۰درصد یک موضوع حاکمیتی است. این نشان‌دهنده توانایی آنها برای دنبال کردن یک برنامه هسته‌ای فارغ از کنترل قدرت‌های خارجی، به ویژه ایالات متحده است.»
